Ülkemiz, deniz ulaşımı açısından kritik geçiş bölgelerinden biridir. Bu nedenle denizlerdeki trafik, özellikle İstanbul Boğazı gibi yoğun yapılaşmanın olduğu yerlerde çeşitli çevresel riskler meydana gelmektedir. Saatlerce devam eden ulaşım süreci esnasında gemilerde birçok atık oluşmaktadır. Sintine, slaç, yağlı balast, yük artıkları, evsel atıklar, atık yağ ve katı atık gibi atıklar meydana gelmektedir.
Gemi kaynaklı atıkların denize bırakılması, denizlerde ekolojik dengenin bozulmasına zemin hazırlar. Bunun yanı sıra deniz kirliliği besin zinciri ile diğer canlılara ve insanlara ulaşır. Su kaynakları kullanılamaz hale gelir.
Gemi Kaynaklı Çevresel Riskler Nelerdir?
Gemilerden kaynaklanan kirliliğin sebep olduğu çevresel riskler şu şekilde sıralanabilir;
- Gemilerden kaynaklı balast ve sintine gibi atıklar ile çöplerin denize boşaltılması
- Gemilerin taşımakta oldukları atıkları denize boşaltması
- Kaza olması halinde denize petrol ya da diğer zararlı maddelerin yayılma durumu
- Gemilerin ve deniz ulaşım araçlarının denizin kirlenmesine neden olacak maddeleri denize bırakması. Petrol ürünleri, radyoaktif maddeler, zehirli maddeler, zararlı maddeler, gemilerin balast, sintine yıkama suları, gemi kaynaklı evsel atık sular, gemi çöpleri.
Gemilerin limanda boşaltım ve yükleme yaptığı sırada yapılan işlemler ve temizlik esnasında oluşan kirlilik de önemli bir sorundur. Petrol tanklarının yıkanması ile kirlilik meydana gelir. Gemilerdeki pis suların, çıkan çöp ve atıkların denize atılması, kirli balast sularının denize verilmesi deniz kirliliğine neden olan en önemli faktörler arasındadır. Deniz kirliliği, çevre kirliliğiyle birlikte canlıların can güvenliğini de tehlikeye sokmaktadır.
Deniz kirliliğine neden olan en önemli detaylardan biri de akaryakıttır. Akaryakıt, çeşitli sebeplerden dolayı denize doğru sızabilir. Bu sızıntılar ekosistem için ciddi bir sorun teşkil etmese de deniz kazalarının ardından büyük miktarda akaryakıt denize dökülür. Bu durum da deniz kirliliğine neden olmaktadır.
Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliği Nasıl Önlenir?
Yağ seperatörünün alarm ve otomatik durdurma sisteminin çalışması oldukça önemlidir. Ayrıca yağ ve çöp kayıt defterinin gerçeğe uygun şekilde tutulması gerekir. Yönetmelik doğrultusunda çöp ayrıştırılması ve toplanması ve karaya verilecek çöpler için makbuz alınması önemlidir. Tankerdeki yağ, yakıt ve su dedektörlerinin, tank yıkama sistemlerinin, yük ısıtma sistemlerinin havalandırmalarının çalışır konumda olması gerekir. Atık su arıtma sistemi, bekleme tanklarının devre ve ekipmanlarının tahliye bağlantılarının çalışır konumda olması önemlidir.
Kaza sonrası alınacak tedbirler için en yüksek riske maruz kalanların belirlenmesi gerekir. Denize dökülen maddelerin özelliği ve farklı çevresel koşullardaki davranış özellikleri belirlenmelidir. Denize karışan maddelerin hareketini belirlemek ve malzemenin yerleştirilmesi için strateji oluşturulmalıdır. Denizde toplanacak petrol ve diğer malzemelerin geçici olarak depolanacağı alanları belirlemek.
